ΒΕΛΓΙΟ
Μετεκπαίδευση και Επανεκπαίδευση στον Τουριστικό κλάδο στο Βέλγιο
ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ
Στο Βέλγιο, το σύστημα Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (ΕΕΚ) αποτελεί βασικό στοιχείο για την προετοιμασία του εργατικού δυναμικού προς όφελος της οικονομικής ανάπτυξης και την αντιμετώπιση των ελλείψεων σε δεξιότητες. Η εκπαίδευση είναι υποχρεωτική έως την ηλικία των 18 ετών, και οι διαδρομές ΕΕΚ ξεκινούν από την ηλικία των 15. Λόγω της ομοσπονδιακής δομής της χώρας, η ΕΕΚ διοικείται σε επίπεδο γλωσσικών κοινοτήτων: Φλάνδρα, Βαλλονία, Γερμανόφωνη Κοινότητα και Περιφέρεια Βρυξελλών-Πρωτεύουσα. Κάθε κοινότητα διαθέτει τις δικές της προτεραιότητες και συστήματα διακυβέρνησης.
Κύρια χαρακτηριστικά του συστήματος ΕΕΚ στο Βέλγιο:
• Διαθέσιμο από την ηλικία των 15, το μοντέλο διπλής μάθησης (dual learning) συνδυάζει σχολική εκπαίδευση με πρακτική εμπειρία στον χώρο εργασίας.
• Οι πάροχοι ΕΕΚ περιλαμβάνουν δημόσια και επιδοτούμενα ιδιωτικά ιδρύματα, ενταγμένα σε σχολικά δίκτυα.
• Το σύστημα προσφέρει ευελιξία μέσω ποικίλων διαδρομών, όπως τεχνική εκπαίδευση, επαγγελματική κατάρτιση και μαθητεία.
• Η επίσημη πιστοποίηση είναι διαδεδομένη, με στόχο την εναρμόνιση στόχων μεταξύ εκπαιδευτικών φορέων, διατηρώντας την περιφερειακή αυτονομία.
• Κάθε περιφέρεια προσαρμόζει τη στρατηγική της ΕΕΚ ανάλογα με τις τοπικές κοινωνικοοικονομικές συνθήκες. Για παράδειγμα, το μοντέλο «σχολικής λεκάνης» (school basin) στις γαλλόφωνες περιοχές και η «Φλαμανδική συνεργασία για τη διπλή μάθηση» (Flemish partnership of dual learning) επιτρέπουν στις τοπικές αρχές να ανταποκρίνονται στη ζήτηση για δεξιότητες.
Κύριες διαδρομές και ιδρύματα ΕΕΚ:
• Τεχνική Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση: Προσφέρει τεχνική κατάρτιση σε τομείς όπως η πληροφορική και τα οικονομικά και οδηγεί στο Πιστοποιητικό Ανώτερης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (Certificat d’Enseignement Secondaire Supérieur – CESS).
• Επαγγελματική Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση: Προετοιμάζει μαθητές για απασχόληση σε τομείς όπως η αγρονομία και η βιομηχανία. Προαιρετικό έβδομο έτος παρέχει πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
• Μαθητείες / Διπλά Προγράμματα: Συνδυάζουν εργασία και σπουδές, μέσω πιστοποιημένων κέντρων όπως:
• IFAPME (Institut wallon de Formation en Alternance et des Indépendants et des Petites et Moyennes Entreprises – Ινστιτούτο Εναλλασσόμενης Εκπαίδευσης της Βαλλονίας για Ανεξάρτητους Επιχειρηματίες και ΜμΕ) στη Βαλλονία,
• SYNTRA (Flemish Agency for Entrepreneurial Training – Οργανισμός Επιχειρηματικής Κατάρτισης της Φλάνδρας) στη Φλάνδρα,
• ZAWM (Zentrum für Aus- und Weiterbildung des Mittelstandes – Κέντρο Εκπαίδευσης και Κατάρτισης για Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις) στη Γερμανόφωνη Κοινότητα.
• ΕΕΚ για Ειδικές Εκπαιδευτικές Ανάγκες: Εξειδικευμένα επαγγελματικά προγράμματα για άτομα με μαθησιακές δυσκολίες ή αναπηρίες.
• Μεταδευτεροβάθμια ΕΕΚ (επίπεδο ISCED 4): Περιλαμβάνει προχωρημένα προγράμματα σπουδών και πτυχία νοσηλευτικής.
• Τριτοβάθμια ΕΕΚ: Περιλαμβάνει επαγγελματικά πτυχία (professional bachelors) που συνδυάζουν θεωρητική εκπαίδευση και πρακτική εξάσκηση.
• Οι μαθητές συνήθως εισέρχονται στην ΕΕΚ μετά την κατώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Τα προσόντα που αποκτούν προορίζονται να στηρίξουν τη συμμετοχή στην κοινωνία, τη συνέχιση των σπουδών και την επαγγελματική αποκατάσταση.
Διακυβέρνηση της ΕΕΚ (αποκεντρωμένη ανά κοινότητα):
• Φλάνδρα: Διαχειρίζεται από οργανισμούς όπως το AGODI (Agentschap voor Onderwijsdiensten – Οργανισμός Εκπαιδευτικών Υπηρεσιών) και το VDAB (Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding – Φλαμανδική Υπηρεσία Απασχόλησης και Επαγγελματικής Κατάρτισης). Το VDAB διατηρεί τη βάση δεδομένων Competent για επαγγελματικά προφίλ.
• Βαλλονία: Ο SFMQ (Service Francophone des Métiers et des Qualifications – Υπηρεσία για τα Επαγγέλματα και τα Προσόντα στη Γαλλόφωνη Κοινότητα) αναπτύσσει επαγγελματικά προφίλ και προγράμματα κατάρτισης ώστε να ευθυγραμμίζονται με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας.
• Γερμανόφωνη Κοινότητα: Το IAWM (Institut für Aus- und Weiterbildung im Mittelstand und in kleinen und mittleren Unternehmen – Ινστιτούτο Εκπαίδευσης για Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις) επιβλέπει τον σχεδιασμό προγραμμάτων σε συνεργασία με επιχειρήσεις. Η ADG (Arbeitsamt der Deutschsprachigen Gemeinschaft – Υπηρεσία Εργασίας της Γερμανόφωνης Κοινότητας) παρέχει κατάρτιση εναρμονισμένη με τις ανάγκες της αγοράς.
• Βρυξέλλες: Η δίγλωσση Περιφέρεια των Βρυξελλών διέπεται από κοινού από τις φλαμανδικές και γαλλόφωνες αρχές, αξιοποιώντας υπηρεσίες όπως η Bruxelles Formation (Οργανισμός Κατάρτισης των Βρυξελλών) και το VDAB Φλάνδρας.
ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟ ΚΛΑΔΟ
Η τουριστική βιομηχανία στο Βέλγιο διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην απασχόληση και την οικονομική ανάπτυξη. Ωστόσο, αντιμετωπίζει επί του παρόντος μια σειρά προκλήσεων, που σχετίζονται με ελλείψεις εργατικού δυναμικού, μεταβαλλόμενες προσδοκίες των πελατών και τον ψηφιακό μετασχηματισμό. Παρακάτω παρουσιάζεται μία συνοπτική επισκόπηση των βασικών ευρημάτων:
Τρέχουσα Ζήτηση για Δεξιότητες και Προσόντα
• Επαγγέλματα σε Υψηλή Ζήτηση:
• Προσωπικό φιλοξενίας: διευθυντές ξενοδοχείων, υπάλληλοι υποδοχής, προσωπικό εξυπηρέτησης πελατών.
• Εργαζόμενοι στον τομέα της εστίασης: σεφ, σερβιτόροι, μπάρμαν.
• Ξεναγοί με εκτενή γνώση της τοπικής ιστορίας και κουλτούρας.
• Διοργανωτές εκδηλώσεων: για συνέδρια, γάμους και επαγγελματικές εκδηλώσεις.
• Ταξιδιωτικοί πράκτορες με δεξιότητες στον σχεδιασμό διαδρομών και την εξυπηρέτηση πελατών.
• Δεξιότητες σε Ζήτηση:
• Δεξιότητες εξυπηρέτησης πελατών και διαπροσωπικής επικοινωνίας.
• Γλωσσική επάρκεια: η μεγαλύτερη ζήτηση αφορά τα ολλανδικά, γαλλικά, αγγλικά και γερμανικά.
• Ψηφιακό μάρκετινγκ και διαχείριση κοινωνικών δικτύων.
• Χρήση συστημάτων κρατήσεων και λογισμικού διαχείρισης ξενοδοχειακών μονάδων.
• Απαιτούμενα Προσόντα:
• Οι περισσότερες θέσεις απαιτούν επίσημα προσόντα μέσω Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (ΕΕΚ – Vocational Education and Training, VET) ή εξειδικευμένης κατάρτισης (π.χ. γαστρονομικές τέχνες ή διοίκηση φιλοξενίας).
• Κύριες Περιοχές Έλλειψης
• Εποχικό και προσωρινό προσωπικό, ιδιαίτερα κατά τις περιόδους υψηλής τουριστικής κίνησης.
• Ικανοί διευθυντές σε ξενοδοχεία και στον σχεδιασμό εκδηλώσεων, οι οποίοι αποχώρησαν κατά την πανδημία.
• Καταρτισμένοι επαγγελματίες γαστρονομίας, κυρίως σε περιοχές με έμφαση στη γαστρονομική ταυτότητα.
• Αναδυόμενες Ευκαιρίες
• Βιώσιμος τουρισμός: αυξανόμενη ζήτηση για επαγγελματίες που εφαρμόζουν οικολογικές πρακτικές.
• Ψηφιακός μετασχηματισμός: αυξανόμενη ανάγκη για ειδικούς στο διαδικτυακό μάρκετινγκ και τα ψηφιακά συστήματα κρατήσεων.
• Συμμόρφωση με υγειονομικά και ασφαλιστικά πρωτόκολλα: ιδιαίτερη έμφαση στην υγιεινή και τις διαδικασίες μετά την COVID-19.
• Πολιτιστικός και βιωματικός τουρισμός: ανάγκη για επαγγελματίες που δημιουργούν αυθεντικές τοπικές εμπειρίες για τους επισκέπτες.
Αντιμετώπιση των Προκλήσεων
Για να αντιμετωπιστούν αυτές οι προκλήσεις απαιτούνται:
• Στοχευμένη αναβάθμιση δεξιοτήτων (upskilling),
• Επενδύσεις σε ψηφιακές και οικολογικές ικανότητες,
• Προσέλκυση νεότερων και πιο ποικιλόμορφων επαγγελματιών στον τουριστικό τομέα.
